خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه: مسئولان فرهنگی طی گفتگوهایی در مورد عزاداریهای اصیل ضرورت توجه به ابعاد عاطفی و معرفتی قیام کربلا، تبیین ابعاد عرفانی این حرکت، اهمیت مجالس عزاداری را مورد تأکید قرار داده و یادآور شدند: عَلم در کربلا همان پرچم بود. تحلیل دشمنان درباره عزاداری/ عَلم در کربلا همان پرچم بود
حجت الاسلام سید جواد موسوی هوایی معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در رابطه با خرافات و بدعتهایی که در برخی موارد در مراسم عزاداری سید الشهدا راه می یابد، اظهار داشت: مسئله عزاداری ها و زنده نگاه داشتن یاد اهل بیت به ویژه سید الشهدا، یکی از ارکان اصلی حیات تشیع است. حتی به تعبیر امام(ره)، این امر یکی از ارکان اصلی حیات اسلام است.
وی افزود: تا قرن ششم و هفتم هجری مراسم عزاداری مفصلی برای سید الشهدا برگزار می شد. ایرانی ها از ابتدا مراسم اهل بیت را پذیرفتند و عزاداری سید الشهدا در ایران و به ویژه در ری بسیار رونق داشت. عزاداری مسئله بسیار مهمی است به ویژه اینکه در ذکر مکتب، فضایل و سیره اهل بیت باید جنبه اثباتی را بیشتر مورد تأکید قرار دهیم تا انحراف کمی که در بخش های مختلف عزاداری است به خوبی مشخص شود.
حجت الاسلام موسوی هوایی گفت: به علت تأثیر شگرفی که شهادت سید الشهدا، و مجالس ذکر مصیبت اهل بیت علیهم السلام در حفظ اسلام و ایجاد یک حرکت بزرگ الهی، مردمی و انقلابی در کشور ما دارد، دشمنان اسلام به ویژه شیطان بزرگ روسیاه تر از گذشته از خواب بیدار شده و تلاش کرده‌اند این مجالس را به انحراف بکشانند. آنها در مرحله اول در فکر حذف این مجالس عزاداری هستند. نباید فراموش کنیم ما دشمن جدی و قسم خورده ای به نام شیطان داریم که در پی ایجاد انحراف است.
وی با تأکید بر اینکه بخش اثباتی مراسم عزاداری امام حسین(ع) باید پررنگ تر شود اظهار داشت: در بحث مداحی‌ها که مسئله بسیار مهم و مورد تأکیدی است باید توجه داشت نقد کردن صرف از مداحان پسندیده نیست چرا که این افراد احیاگر سنن شیعه و احیاگر مکتب اهل بیت علیهم السلام با تحریک عواطف و ابراز احساسات هستند و بیشتر در همین راستا حرکت می کنند.
موسوی هوایی گفت: بزرگ نشان دادن مشکلات این مسیر کار درستی نیست. این جنبه اثباتی و قدرت نفوذ مکتب اهل بیت با روشهایی که اهل بیت تبیین فرمودند می تواند مکتب تشیع را در قلوب انسانها نفوذ دهد. اگر برای انسانهای دارای عقل سیلم در هر قاره ای توضیح دهید که در طول تاریخ انسانهایی با چنین شأن و منزلتی مورد تعرض قرار گرفتند بی تردید متأثر شده و تلاش می کنند بفهمند که این مکتب دارای چه خط فکری بوده که چنین جنایتی علیه آن صورت گرفته است.
حجت الاسلام موسوی هوایی تصریح کرد: دشمنان در مقابل این نوع نفوذ ایستادگی می کنند. ابتدا آنها بدنبال حذف مراسم روضه و عزاداری بودند و تلاش می کردند این بساط و آنچه را از میان بردارند. از این رو سالیان سال روی این مسئله کار کردند. این امر خطر سیری است که در دنیا پیگیری می شود و حاکمیتی که می خواهد قدرت خود را برکل جهان تثبیت کند تلاش می کند اندیشه انسانها را از گرایش به مسائل انسانی، الهی و اسلامی دور کند. در برخی کشورها این افراد به خواسته خود دست یافته اند و مؤمنان را از برگزاری مراسم دینی، نشان دادن نمادهای دینی و سایر فعالیتهایی از این قبیل منع می‌کنند. در مناطقی که نمی توانند به خواسته خود برسند دست به تحریف می زنند. این تحریف در دو شکل روشی و محتوایی صورت می پذیرد.
وی با اشاره به کنفرانس شیعه شناسی که چندین سال پیش برگزار شد گفت: در این کنفرانس این مسئله مورد بررسی قرار گرفت و شرکت کنندگان تلاش کردند رمز و راز رشد شیعه را که مسئله عاشورا و انتظار است را به عنوان پرو بال شیعه قطع کنند و ولایت فقیه را به عنوان بدنه تقویت این دوبال، که اگر این بدنه(ولایت فقیه)به زمین زده شود این دوبال با انحرافات ایجاد شده کارایی نخواهد داشت. به همین دلیل در فتنه های مختلف نوک حمله دشمن به سمت ولایت است.
سید جواد موسوی هوایی اضافه کرد: دشمنان اسلام در بحث عزاداری سید الشهدا اظهار می دارند که در این جلسات هیجان دینی به قدری بالا می رود که صدها هزار نفر از این جلسات به سمت جبهه ها می روند. این دشمنان تمام این موارد را تحلیل کرده اند و از قدرت مجالس امام حسین (ع) برای بسیج نیرو به سمت جبهه های نبرد حق علیه باطل آگاه هستند، از این رو به دنبال چاره اندیشی افتادند.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: روال کار در این مجالس به این صورت بوده که ابتدا فردی روحانی و اهل منبر سخنرانی می کند پس از آن مداح شروع به خواندن و ذکر مناقب اهل بیت علیهم السلام نموده و معارفی را با شعر منتقل می کند که با احساسات و سوز درونی و قلبی فرد عجین می شود و پس از آن مصائب سید الشهدا بیان می شود. این سیر موجب می شود معارف به وسیله روضه در قلوب جوانان ریشه دار شود به طوری که دست از آن برنمی دارند و هرکس که در ظاهر و باطن با آن مخالفت کند در مقابل وی ایستادگی می کنند.
وی در ادامه گفت: اما آنها تصمیم گرفتند که روش را تغییر دهند تا محتوا تغییر کند. به طوری که مجالس را طوری برگزار کردند که روحانی در آن حضور نیابد، مجلس توسط مداح اداره شود و اشعار مداحان در محتوا بیشتر متوجه ظواهر باشد نه عمق قیام کربلا. به تعبیری 90 درصد اشعار به چشم، ابرو و خال توجه داشته باشد و 10 درصدی به محتوای غنی بپردازد. درحالی که همواره عکس این قضیه صادق بوده است. توصیفات زیبایی از اهل بیت علیهم السلام همواره وجود داشته و مسئله‌ای فطری است و مسلمانان به آن علاقمند هستند؛ اما این امر باید 10 درصد اشعار را به خود اختصاص دهد. 90 درصد اشعار باید بحث حماسه و اصل مکتب باشد.
موسوی هوایی اظهارداشت: از حدود 10 سال پیش شاهد تغییر تدریجی اشعار بودیم. اما شکر خدا هم رهبر معظم انقلاب تذکر دادند و هم خود مداحان متوجه وضعیت شدند و شروع به ترمیم موضوع کردند. از این رو درحال حاضر دیگر با وضعیت گذشته رو به رو نیستیم. شاید در مداحی های کوچک و اماکنی که در سطح کشور مطرح نیستند نکاتی مشاهده شود، اما این نوع مداحی دیگر گسترش ندارد. پس از رهنمود رهبر معظم انقلاب درباره اینکه اشعاری در توحید، ولایت، بعد اشعاری برای توبه و بازگشت به خدا و پس از آن اشعاری در ذکر مصائب اهل بیت باشد، روش تغییر کرد و درحال حاضر مداحان در این راستا قدم برمی دارند.
وی تأکید کرد: اینکه دشمنان با چه ابزار و راهکاری این شیوه را به جامعه متدین ما تحمیل کردند باید مورد بررسی قرار گیرد و کار پژوهشی در این رابطه انجام شود. باید راه نفوذ آنها را پیدا کنیم تا بدانیم که از چه راهی و با چه ساختاری وارد شدند.
حجت الاسلام موسوی هوایی گفت: پس از حرکتی که از سوی حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی در تربیت روحانیون و اهل منبر صورت گرفت، شاهد ارتقاء حجم اعزامهای استانی مبلغین بودیم در این میان نیز سازمان تبلیغات اسلامی اعزامهای تبلیغی خود را از 9 هزار نفر به 40 هزار نفر افزایش داد. این امر موجب شد که اکثریت قریب به اتفاق مجالس از وجود روحانی برخوردار باشند. همچنین با تولید محتوایی که در مجلات ره توشه، شبستان و سایر مجلات و سایتهای سازمان تبلیغات صورت گرفت، محتوا در اختیار روحانیون قرار داده شد که این این مجالس در مسیر اسلام ناب و ارزشهای انقلاب اسلامی حرکت کنند.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر سازمان تبلیغات اسلامی مؤسسه دعبل خزایی و دفتر هنر و ادبیات هلال را برای مداحان تأسیس کرد تا اشعاری که دارای محتوا و غنای خوبی هستند در اختیار مداحان قرار گرفته و آنها را مورد حمایت قرار دهند. در این راستا سازمان تبلیغات اسلامی همچنین تشکیل شورای هیئات مذهبی را مورد توجه بیشتری قرار داده است.
وی افزود: مجموعه این اقدامات موجب شد ترفندی که دشمن در منحرف کردن برخی جلسات به کار گرفته بود با شکست مواجه شود. این امر جزء رویشهای بزرگ انقلاب و مقاومت عظیمی است که لشکرالهی و ولایتی ما در مقابل تهدیدات نرم دشمن انجام داده است.
سید جواد موسوی هوایی با تأکید بر نقش آگاه سازی در این جریان گفت: برخی موارد از گذشته در مجالس باقی مانده و به خرافاتی تبدیل شده بود که پایه و اساس دینی و حتی ملی هم نداشتند و بدعت تلقی می شوند. این موارد در مراسم تعزیه بعنوان هنری که نمی تواند نسبت به بحث عاشورا سکوت کند به چشم می خوردند اما اگر از آن جلوگیری نکنیم انحرافاتی در اصل مراسم به وجود می آید.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: در این بحث نیز تلاشهایی برای آگاهی بخشی و ایجاد بصریت صورت گرفت و این آگاهی بخشی ها، متولیان هیئتها، مدیران و مسئولان، هئیت امنا ، رؤسای هیئتها، روحانیون و مداحان را در جهت آشنایی با مکتب اهل بیت دربرگرفت و موجب حذف قسمت اعظم خرافات شد. سیل عظیم حسینی و عاشورایی وقتی متوجه می شوند که سازمان تبلیغات اسلامی از موضع حق یک مطلب قرآنی، روایی که سیره و سنت پیامبر بوده را بازگو می کند آن را می پذیرند.
وی گفت: مدتی مسئله قمه زنی باب شده بود که علت رشد آن نیز مشخص نیست، و موضع گیریها و مخالفت‌هایی که درباره فتوای مقام معظم رهبری صورت گرفت کاملا سیاسی بود و بیشتر افرادی که با اصل ولایت مخالفت داشتند از آن تخطی کردند. چرا که فتوای ولایت فقیه در جامعه اسلامی حکم قانون را دارد. در جهان اسلام و جهان تشیع و به ویژه در کشور عراق مسئله قمه زنی دیده می شود که مجلس اعلای این کشور تلاش می کند آگاهی بخشی انجام دهند تا مردم دریابند که این امر هیچ همخوانی با سنتهای اسلامی که اهل بیت (ه) داشته اند ندارد.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی اضافه کرد: علمدار کربلا که به حضرت عباس گفته می شود به علت پرچم داری وی بوده که پرچم بلندی در دست داشتند و دور لشکر می گرداند هم دشمن از دور این را می دید و هم اهل بیت آن را مشاهده می کردند و اطمینان قلبی بدست می آوردند. گفته می شود که تاپایان روز عاشورا وقتی این علم به زمین می افتد خود علم به زمین اصابت نمی کند بلکه تیرهایی که به چوب آن اصابت کرده بود با زمین برخورد می کنند. عَلَم در اسلام و ماجرای کربلا همین پرچم است. و پرچم بزرگی که اکنون در دسته سینه زنی و مراسم روضه و عزاداری مرسوم بوده از این نوع است.
حجت الاسلام موسوی هوایی اظهار داشت: برخی خرافات اعتقادی مبنی بر بالا بردن اهل بیت و نادیده گرفتن خداوند در برخی اشعار وجود دارد، البته نباید این را نادیده گرفت که اهل بیت همه کاره عالم هستند اما به اذن خداوند متعال. در اینجا باید گفت کرامات بسیاری به آنها نسبت داده شده است اما همه این موارد به اذن خداوند است که علت آن مقام عبودیت آنها است که نمی توان آن را حذف کرد و نادیده گرفت. قدرت و عظمت اهل بیت نباید نادیده گرفته شود، شأن و منزلت عظیم اهل بیت نباید نادیده گرفته شود اما از سوی دیگر نباید درباره آنها اغراق شود. در این عزاداری ها نباید طوری رفتار شود که وجود مقدس پیامبر و خدای متعال در حاشیه قرار گیرد. در تمام این ابعاد باید حد اعتدال و جنبه های افراط و تفریط مشخص شود.
جنبه معرفتی عاشورا فدای بعد عاطفی نشود
آیت الله دکتر مهدی هادوی تهرانی رئیس مؤسسه رواق حکمت در رابطه با ضرورت عزاداری برای سید الشهدا گفت: قیام امام حسین(ع) برای حفظ ارزشها و مفاهیم اسلامی صورت گرفت، زمانی امام دست به این قیام زد که اساسی ترین ارزشهای اسلامی درحال تغییر شکل بودند.
وی افزود: حرکت حضرت که با جان فشانی خود و خانواده همراه بود، در راستای احیای ارزشهای اسلامی صورت گرفت، همانطور که خود حضرت در تعبیری که در این رابطه می فرمایند "من برای اصلاح امت جدم قیام کردم".
این مرجع تقلید با اشاره به اینکه ذکر عاشورا در واقع ذکر ارزشها و مفاهیم اسلامی است اظهار داشت: یادآوری حرکت امام حسین(ع) یادآوری اقداماتی است که برای حفظ این ارزشها صورت گرفته است تا از طرفی با این ارزشها آشناتر شویم و از طرف دیگر جانفشانی ها و زحماتی که برای رسیدن به این ارزشها شده را بشناسیم و بفهمیم که این ارزشها با زحمت فراوان و مجاهدتها و جانفشانی های شخصیتهای برجسته و در رأس آن امام حسین و ائمه طاهرین به ما رسیده است.
دکتر هادوی تهرانی گفت: مهمترین شاخصه عزاداری امام حسین این است که در مجلس عزای سالار شهیدان به یادآوری و تبیین مفاهیم اسلامی و ارزشهای اسلامی پرداخته شود، توضیح جایگاه امامت و نقش امام در ادامه حیات اسلام، توضیح مفاهیم مربوط به حکومت در اسلام، جایگاه حاکم، شاخصه های حاکم اسلامی، توضیح ارزشهای اخلاقی در اسلام که ما تمام آن ارزشها را در حرکت امام حسین(ع) متجلی می بینیم، توضیح مفاهیم مربوط به جهاد و خانواده که در قیام امام حسین تجلی دارد مطالبی است که باید در مراسم عزاداری آن حضرت بیان شود.
وی اضافه کرد: بیان این مطالب در مجلس عزاداری برای امام، احیای آن حضرت خواهد بود. در کنار اینها باید صحنه های تاریخی جانفشانی امام حسین و خانواده وی نیز بازگو شود تا زحماتی که برای رسیدن این ارزشها به ما صورت گرفته نیز برای مردم تبیین شود.
رئیس مؤسسه رواق حکمت با تأکید بر اینکه مجلس امام حسین دو بعد عاطفی و معرفتی دارد، اظهار داشت: بعد عاطفی نباید فدای معرفت شود، همچنین بعد معرفتی نیز نباید فدای بعد عاطفی شود. این دو بعد در کنار هم و به صورت هماهنگ تأثیرگذار است. از یک سو باید عاطفه مخاطب را در مجلس امام حسین(ع) تحریک و عشق و علاقه آنها را به خاندان عصمت و طهارت تقویت کنیم و از سوی دیگر ارزشهایی که در این خاندان وجود داشته را بیان کنیم تا بفهمند نتیجه عشق به این خاندان و علاقه به آنها پیروی از این خاندان در این ارزشها است.
آیت الله هادوی تهرانی تصریح کرد: مجلس امام حسین باید مجلسی باشد که محبت به خاندان اهل بیت را همراه با معارف اهل بیت بیان کنیم تا جامعه در پی این جلسات از یک سو عشق و عاطفه خود را نسبت به اهل بیت افزایش داده و از سوی دیگر تابع آنها باشند و به منش اجتماعی، سیاسی و خانوادگی آنها توجه کنند.
وی همچنین یادآور شد: در رابطه با شکل عزاداری، اشکال سنتی که در هر منطقه ای به تناسب همان منطقه وجود دارد توصیه شده است همانطور که در روایات از امام صادق(ع) نقل شده است در این مجالس را همانطوری برگزار کنید که مجالس خود را برگزار می کنید. شک نیست باید از اقداماتی که عده ای انجام می دهند و مناسبتی با شؤون اسلامی ندارد یا با منع بزرگان و علما مواجه است و یا با مصاح اسلامی سازگار نیست اجتناب کرد.
مقتل‌خوانی بهترین شکل عزاداری است
حجت الاسلام دکتر قاسم کاکایی استاد فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه شیراز درباره ضرورت عزاداری برای سیدالشهدا گفت: صحنه کربلا ترسیمی از ابعاد مختلف وجود انسانها است. یعنی مسائل مختلفی که در روح و روان آدمی از خیر و شر وجود دارد به شکل بارز در کربلا بروز می کند عواملی که در سعادت و شقاوت انسان تأثیر دارد بروز کامل آن را در کربلا می بینیم.
وی افزود: شهادت امام حسین(ع) تنها یک واقعه ای در گوشه ای تاریخ و در قسمتی از جغرافیا نیست بلکه جنگی میان ارزشها، فضایل و کرامتهای انسان از یک طرف و رزائل و شقاوتهایی است که در روان انسان بروز می یابد .
کاکایی استدلال کرد: بزرگداشت صحنه کربلا یادآور حفظ کرامت، ارزشها و فضایل انسانی و نشان دهنده بیداری روح و روان آدمی از رذائل انسانی و اخلاقی است. این امر تنها اختصاص به شیعه و یا حتی مسلمان بودن ما ندارد. هر انسانی اگر واقعه کربلا را چنانکه به وقوع پیوسته دریابد به طور قطع به تعزیت و عزاداری سیدالشهدا خواهد نشست.
حجت الاسلام قاسم کاکایی در رابطه با بهترین و شایسته ترین شکل عزاداری امام حسین(ع) گفت: عزاداری امری است که با عواطف و احساسات سروکار دارد بنابراین عقل‌پذیر نیست که بتوانیم برای آن تعیین تکلیف کنیم و اینکه در جریان آن عاطفه چگونه باید نشان داده شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه مصادیق این عزاداری در زمانهای مختلف می تواند متفاوت باشد گفت: مصادیق عزاداری برای سیدالشهدا می تواند به شکل سینه زنی و شعر خوانی باشد به شرطی که خلاف شرع نباشند. بهترین شیوه عزاداری این است که مجالس با مقتل خوانی همراه باشد تا به طور دقیق حوادث تاریخی به صورت مستند ارائه شود و دخل و تصرف در این حادثه تاریخی صورت نگیرد و کسی به این حادثه تاریخی چیزهایی را اضافه نکند تا عواطف مردم را برانگیزد.
استاد فلسفه و عرفان دانشگاه شیراز اظهار داشت: اگر این مجالس شبیه مجالس مقتل خوانی و روضه خوانی که از گذشته بوده برگزار شود می توان آن را بهترین شکل عزاداری دانست.
سردبیر فصلنامه اندیشه دینی تصریح کرد: از آنجا که عزاداران ارادت خاصی به امام حسین دارند و از نظر عاطفی در مجلسی که شرکت می کنند آمادگی خاصی برای پذیرش موعظه و باز شدن باب معارف دارند، بهترین حالت در این مجالس این است که علاوه بر این که عزاداری امام حسین است آنها را به مجلس وعظ تبدیل کنیم و فلسفه حرکت امام که بحث توحید و نمایش یگانگی خدا است برای مردم تبیین شود.
وی گفت: جنبه عرفانی حرکت امام حسین(ع) به هیچ وجه کمتر از جنبه اجتماعی آن نبوده است، از این رو جنبه های عرفانی که معرفت آموز است را می توان با کلمات امام حسین و از دیدگاه معصومین که بعد از امام حسین که فلسفه کربلا را بیان کردند در این مجالس مورد استفاده قرار داد.
پرهیز از برانگیختن حس ترحم در عزاداری/مردم باید اشک عشق و معرفت بریزند
حجت الاسلام عباسعلی اختری عضو شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و نماینده مقام معظم رهبری در کمیته همکاری حوزه های علمیه تهران با آموزش و پرورش اظهار داشت: عزاداری برای امام حسین (ع) از نمونه های روشن تعظیم شعائر است.
وی افزود: قیام و ایستادگی امام حسین(ع) در مقابل دشمنان تا حد شهادت برای اسلام و دین بود. چون همانطور که خود فرمود زمانی که در رأس امت اسلامی شخصی مثل یزید قرار گیرد آنگاه باید برای اسلام مجلس فاتحه برگزار کرد و دیگر اسلام از بین رفته است.
اختری یادآور شد: امام حسین(ع) خود را فدا کرد برای اینکه اسلام را زنده کند، بنابراین زنده داشتن یاد، مرام و یاد امام حسین همان زنده داشتن اسلام است، از آنجا که هدف امام حسین (ع) برای اسلام بود عزاداری وزنده نگاه داشتن راه و روش امام حسین مصداق روشن تعظیم شعائر است، امری که موجب تقویت دلها شده و تقوای اجتماعی ایجاد می کند.
عضو شورای سیاستگذاری ائمه جمعه اظهار داشت: امت اسلامی هرچه بیشتر به علت قیام امام حسین توجه کند که امر به معروف و نهی از منکر را به چه قیمتی انجام داد موجب می شود که خود نیز بیدار شده و اگر ایمان حقیقی داشته باشند در حد توان تلاش می کنند که راه وی را ادامه دهند.
وی با اشاره به اینکه هدف دشمنان از به شهادت رساندن امام حسین از بین بردن مدافعان و علمداران اسلام بود گفت: عزاداری امام حسین به معنای زنده نگاه داشتن علمداران و بیانگران اسلام است. از آنجا که امام راحل فرمود هرچه داریم به برکت امام حسین است ضرورت زنده نگاه داشتن یاد سیدالشهدا به خوبی تبیین می شود.
نماینده مقام معظم رهبری در کمیته همکاری حوزه های علمیه تهران با آموزش و پرورش تصریح کرد: بهترین شکل عزداری همان است اشکالی است که ائمه بیان کرده و فرموده اند که مصائب ما را بازگو کنید و علت پیش آمدن این مصائب را برای مردم بیان کنید. وقتی می خواهند مصیبت امام حسین را توضیح و تبیین کنند باید هدفهای وی و هدفهای دشمن را توضیح دهند و انگیزه امام را از ایستادگی و تسلیم نشدن بیان کنند تا مردم در عزاداری اشک عشق و معرفت بریزند.
وی اضافه کرد: معرفت نسبت به امام حسین و عشق نسبت به آن حضرت و یارانش موجب ریختن اشک عشق می شود، چرا که امام حسین نیاز به ترحم ما ندارد، اما برخی که روضه می خوانند می خواهند شنونده از روی ترحم گریه کند، اما این دل سوختن هیچ فایده ای ندارد این سوختن باید سوز عشق باشد.
حجت الاسلام عباسعلی اختری گفت: در ایام محرم باید بنابر ارتقا معرفت نسبت به امام حسین، مقام امامت، جایگاه و شرایط امام، حجت بودن امام روشن شود.
دفع خرافات با کار فرهنگی ممکن است
حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری رئیس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی و مشاور دینی شورای انقلاب فرهنگی درباره ضرورت عزاداری برای سید الشهدا اظهار داشت: عزاداری چند کارکرد دارد یه سری فردی و یک سری اجتماعی است. یک مسئله دیگر هم مسئله انگیزه عزاداری، سبب و علت آن است.
وی افزود: ابرازغم و اندوه برای فرد از دست داده، به صورت گریه و زاری، مراسم بزرگداشت و گردهم آمدن نزدیکان و اقوام به منظور ابراز احترام عزیز از دست رفته صورت می گیرد و به طور کلی می توان گریه و زاری را یکی از تجلیات عزاداری دانست اما عزاداری می تواند علت و سبب مختلف داشته باشد.
حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری با تأکید بر اینکه عزاداری و گریه برای سید و سالار شهدا به عنوان یک شخصیت بزرگ که از نظر زمانی فاصله بسیاری با وی داشته و رابطه سببی هم با وی و یارانش نداشته ایم ابراز احساسات و گریه عقلانی تلقی می شود به طوری که عقل به انسان حکم می کند بر این فاجعه عزاداری کرده و زاری سردهد.
وی با تأکید بر اینکه این نوع عزاداری با چنین وسعت و کیفتی در سراسر دنیا منحصر به فرد است یادآور شد: برگزاری مراسم عزاداری به صورت جمعی و اجتماعی با حضور تعداد کثیری از مردم در جریان عزاداری برای سید الشهدا حائز اهمیت تلقی می شود.
رئیس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی با اشاره به اینکه هر قشر شرکت کننده در عزاداری براساس وسع و ظرفیت خود از این مراسم در ابعاد مختلف آن بهره می برد یادآور شد: بی تردید نمی توان بهره معنوی افرادی که در این مراسم حضور می یابند را یکسان تلقی کرد.
مشاور دینی شورای انقلاب فرهنگی تأکید کرد: تصور می شو برخورد انتظامی با هیئتهای عزاداری و ورود نیروی انتظامی به این جریان اقدام چندان مناسبی نیست، برای جلوگیری از ورود بدعتها و خرافات باید کار فرهنگی انجام داد. علما و شخصیتهای فرهنگی باید از ترویج این خرافات جلوگیری کنند، انجام اقدامات ایجابی به جای اقدامات سلبی نتایج مؤثرتری در پی دارد.
شور و شعور حسینی تلفیق شوند
حجت الاسلام نصیر نیک نژاد رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران در رابطه با ضرورت عزاداری برای سید الشهدا با اشاره به ضرورت استفاده از فرصت محرم و کسب توفیق از فیوضات و برکات این ایام گقت: عزاداری برای امام حسین(ع) یک سوگواری و عزاداری عادی نیست، این عزاداری یک نوع اظهار وفاداری و اعلام حمایت از اندیشه های تابناک سالار شیهدان است. این عزاداری اعلام حمایت از راه، آرمان و اهداف متعالی آن امام همام است که برای احیای دین و عزت اسلام و مسلمین جان و خون خود را نثار حق کرد.
وی افزود: عزاداری برای سید الشهدا نوعی بیعت کردن، ابراز حمایت و تأیید آن حرکتی است که امام حسین در سال 61 هجری در مقابل ظالمان مستکبر نشان داد. این عزاداری ها را نمی توان تنها عزاداری دانست بلکه بلند کردن پرچم عزت، آزادگی، حریت و حقیقت طلبی است و یادآور خلق یک حماسه است که امام حسین(ع) در حادثه کربلا آفرید.
رئیس سازمان تبلیغات در رابطه با بهترین نوع عزاداری گفت: امام خمینی (ره) فرموده اند که بهترین نوع و سبک عزاداری همان سبک عزاداری سنتی است. چرا که پرهیز از پیرایه ها، خرافات و بدعتهایی است که به مرور زمان ممکن است به عزاداری ها اضافه شده و هدف اصلی و ناب این حماسه را زیر سؤال ببرد. بهترین نوع عزاداری سینه زنی است که در شأن عزاداران امام حسین نیز تلقی می شود.
وی اضافه کرد: برنامه های پیش بینی شده برای این ایام در مساجد، هیئتها، تکیه ها، حسینه ها و سایر اماکن مردمی عبارت است از وعظ، سخنرانی، بیان محتوا و اهداف واقعی حادثه کربلا که در کنار آن سینه زنی و زنجیر زنی هم وجود دارد اما مسئله مهم غنابخشی هر چه بیشتر به مراسم عزاداری و تعمیق اهداف عالیه عزاداری است که باید در دستور کار این عزاداری ها باشد.
حجت اسلام نیک نژاد گفت: جنبه شور، هیجان، احساس و عاطفه باید با محتوا، شعور حسینی، شناخت و معرفت نسبت به قیام امام حسین تلفیق شود تا این امر جان و روح مراسم عزاداری ما باشد.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی اسلان تهران ضرورت توجه به هدایت تشریعی را عامل ارتقای معرفت دینی عزاداران حسینی دانست و گفت: هدایت تشریعی همان محتوا بخشی، وعظ، خطابه ، روایت و حکایتهای آموزنده تاریخی است. شناخت هدف قیام سید الشهدا، شناخت تک تک شهدای کربلا، شناخت دشمن و شرایط امروز و حمایت از این آرمانها با توجه به اقتضائات زمانی نیز می توانند از عوامل ارتقای معرفت دینی عزاداران تلقی شود.
بقای تشیع مرهون جلسات عزاداری است
آیت الله مظاهری نیز در مورد قیام امام حسین(ع) اظهار داشت: قیام حضرت ابا عبدالله الحسین قیام نظامی نبود، بلکه قیام عاطفی و تبلیغی بود. آن قیام، موجی در کربلا ایجاد کرد که موجب بیداری مردم شد.
وی با اشاره به اینکه موج دوم، اسارت خاندان وحی بود، موجی که با اسارت آن بزرگواران و به واسطه تبلیغاتی که داشتند همه ممالک اسلامی را لرزاند، یادآور شد: موج سوم که دو موج قبلی را زنده نگه می دارد، موج جلسات عزاداری و زیارت امام حسین(ع) است.
وی تأکید کرد: مجالس عزاداری، روش ایثار، فداکاری و شهادت طلبی را به انسان می‌آموزد و آدمی را مهذّب می کند. فضایلی چون صبر، استقامت، شجاعت و زیر بار ظلم نرفتن، از عاشورا آموخته می شود و باید در آن جلسات تبیین شود.
آیت الله مظاهری یادآور شد: مهمتر آنکه، امر به معروف و نهی از منکر باید در مجالس عزاداری احیاء شود. هدف از تشکیل این‌گونه مجالس این است که علت مبقیّه تشیع است. یعنی بقای تشیع، مرهون جلسات عزاداری است.
حجت الاسلام سید جواد موسوی هوایی معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در رابطه با خرافات و بدعتهایی که در برخی موارد در مراسم عزاداری سید الشهدا راه می یابد، اظهار داشت: مسئله عزاداری ها و زنده نگاه داشتن یاد اهل بیت به ویژه سید الشهدا، یکی از ارکان اصلی حیات تشیع است. حتی به تعبیر امام(ره)، این امر یکی از ارکان اصلی حیات اسلام است.
وی افزود: تا قرن ششم و هفتم هجری مراسم عزاداری مفصلی برای سید الشهدا برگزار می شد. ایرانی ها از ابتدا مراسم اهل بیت را پذیرفتند و عزاداری سید الشهدا در ایران و به ویژه در ری بسیار رونق داشت. عزاداری مسئله بسیار مهمی است به ویژه اینکه در ذکر مکتب، فضایل و سیره اهل بیت باید جنبه اثباتی را بیشتر مورد تأکید قرار دهیم تا انحراف کمی که در بخش های مختلف عزاداری است به خوبی مشخص شود.
حجت الاسلام موسوی هوایی گفت: به علت تأثیر شگرفی که شهادت سید الشهدا، و مجالس ذکر مصیبت اهل بیت علیهم السلام در حفظ اسلام و ایجاد یک حرکت بزرگ الهی، مردمی و انقلابی در کشور ما دارد، دشمنان اسلام به ویژه شیطان بزرگ روسیاه تر از گذشته از خواب بیدار شده و تلاش کرده‌اند این مجالس را به انحراف بکشانند. آنها در مرحله اول در فکر حذف این مجالس عزاداری هستند. نباید فراموش کنیم ما دشمن جدی و قسم خورده ای به نام شیطان داریم که در پی ایجاد انحراف است.
وی با تأکید بر اینکه بخش اثباتی مراسم عزاداری امام حسین(ع) باید پررنگ تر شود اظهار داشت: در بحث مداحی‌ها که مسئله بسیار مهم و مورد تأکیدی است باید توجه داشت نقد کردن صرف از مداحان پسندیده نیست چرا که این افراد احیاگر سنن شیعه و احیاگر مکتب اهل بیت علیهم السلام با تحریک عواطف و ابراز احساسات هستند و بیشتر در همین راستا حرکت می کنند.
موسوی هوایی گفت: بزرگ نشان دادن مشکلات این مسیر کار درستی نیست. این جنبه اثباتی و قدرت نفوذ مکتب اهل بیت با روشهایی که اهل بیت تبیین فرمودند می تواند مکتب تشیع را در قلوب انسانها نفوذ دهد. اگر برای انسانهای دارای عقل سیلم در هر قاره ای توضیح دهید که در طول تاریخ انسانهایی با چنین شأن و منزلتی مورد تعرض قرار گرفتند بی تردید متأثر شده و تلاش می کنند بفهمند که این مکتب دارای چه خط فکری بوده که چنین جنایتی علیه آن صورت گرفته است.
حجت الاسلام موسوی هوایی تصریح کرد: دشمنان در مقابل این نوع نفوذ ایستادگی می کنند. ابتدا آنها بدنبال حذف مراسم روضه و عزاداری بودند و تلاش می کردند این بساط و آنچه را از میان بردارند. از این رو سالیان سال روی این مسئله کار کردند. این امر خطر سیری است که در دنیا پیگیری می شود و حاکمیتی که می خواهد قدرت خود را برکل جهان تثبیت کند تلاش می کند اندیشه انسانها را از گرایش به مسائل انسانی، الهی و اسلامی دور کند. در برخی کشورها این افراد به خواسته خود دست یافته اند و مؤمنان را از برگزاری مراسم دینی، نشان دادن نمادهای دینی و سایر فعالیتهایی از این قبیل منع می‌کنند. در مناطقی که نمی توانند به خواسته خود برسند دست به تحریف می زنند. این تحریف در دو شکل روشی و محتوایی صورت می پذیرد.
وی با اشاره به کنفرانس شیعه شناسی که چندین سال پیش برگزار شد گفت: در این کنفرانس این مسئله مورد بررسی قرار گرفت و شرکت کنندگان تلاش کردند رمز و راز رشد شیعه را که مسئله عاشورا و انتظار است را به عنوان پرو بال شیعه قطع کنند و ولایت فقیه را به عنوان بدنه تقویت این دوبال، که اگر این بدنه(ولایت فقیه)به زمین زده شود این دوبال با انحرافات ایجاد شده کارایی نخواهد داشت. به همین دلیل در فتنه های مختلف نوک حمله دشمن به سمت ولایت است.
سید جواد موسوی هوایی اضافه کرد: دشمنان اسلام در بحث عزاداری سید الشهدا اظهار می دارند که در این جلسات هیجان دینی به قدری بالا می رود که صدها هزار نفر از این جلسات به سمت جبهه ها می روند. این دشمنان تمام این موارد را تحلیل کرده اند و از قدرت مجالس امام حسین (ع) برای بسیج نیرو به سمت جبهه های نبرد حق علیه باطل آگاه هستند، از این رو به دنبال چاره اندیشی افتادند.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: روال کار در این مجالس به این صورت بوده که ابتدا فردی روحانی و اهل منبر سخنرانی می کند پس از آن مداح شروع به خواندن و ذکر مناقب اهل بیت علیهم السلام نموده و معارفی را با شعر منتقل می کند که با احساسات و سوز درونی و قلبی فرد عجین می شود و پس از آن مصائب سید الشهدا بیان می شود. این سیر موجب می شود معارف به وسیله روضه در قلوب جوانان ریشه دار شود به طوری که دست از آن برنمی دارند و هرکس که در ظاهر و باطن با آن مخالفت کند در مقابل وی ایستادگی می کنند.
وی در ادامه گفت: اما آنها تصمیم گرفتند که روش را تغییر دهند تا محتوا تغییر کند. به طوری که مجالس را طوری برگزار کردند که روحانی در آن حضور نیابد، مجلس توسط مداح اداره شود و اشعار مداحان در محتوا بیشتر متوجه ظواهر باشد نه عمق قیام کربلا. به تعبیری 90 درصد اشعار به چشم، ابرو و خال توجه داشته باشد و 10 درصدی به محتوای غنی بپردازد. درحالی که همواره عکس این قضیه صادق بوده است. توصیفات زیبایی از اهل بیت علیهم السلام همواره وجود داشته و مسئله‌ای فطری است و مسلمانان به آن علاقمند هستند؛ اما این امر باید 10 درصد اشعار را به خود اختصاص دهد. 90 درصد اشعار باید بحث حماسه و اصل مکتب باشد.
موسوی هوایی اظهارداشت: از حدود 10 سال پیش شاهد تغییر تدریجی اشعار بودیم. اما شکر خدا هم رهبر معظم انقلاب تذکر دادند و هم خود مداحان متوجه وضعیت شدند و شروع به ترمیم موضوع کردند. از این رو درحال حاضر دیگر با وضعیت گذشته رو به رو نیستیم. شاید در مداحی های کوچک و اماکنی که در سطح کشور مطرح نیستند نکاتی مشاهده شود، اما این نوع مداحی دیگر گسترش ندارد. پس از رهنمود رهبر معظم انقلاب درباره اینکه اشعاری در توحید، ولایت، بعد اشعاری برای توبه و بازگشت به خدا و پس از آن اشعاری در ذکر مصائب اهل بیت باشد، روش تغییر کرد و درحال حاضر مداحان در این راستا قدم برمی دارند.
وی تأکید کرد: اینکه دشمنان با چه ابزار و راهکاری این شیوه را به جامعه متدین ما تحمیل کردند باید مورد بررسی قرار گیرد و کار پژوهشی در این رابطه انجام شود. باید راه نفوذ آنها را پیدا کنیم تا بدانیم که از چه راهی و با چه ساختاری وارد شدند.
حجت الاسلام موسوی هوایی گفت: پس از حرکتی که از سوی حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی در تربیت روحانیون و اهل منبر صورت گرفت، شاهد ارتقاء حجم اعزامهای استانی مبلغین بودیم در این میان نیز سازمان تبلیغات اسلامی اعزامهای تبلیغی خود را از 9 هزار نفر به 40 هزار نفر افزایش داد. این امر موجب شد که اکثریت قریب به اتفاق مجالس از وجود روحانی برخوردار باشند. همچنین با تولید محتوایی که در مجلات ره توشه، شبستان و سایر مجلات و سایتهای سازمان تبلیغات صورت گرفت، محتوا در اختیار روحانیون قرار داده شد که این این مجالس در مسیر اسلام ناب و ارزشهای انقلاب اسلامی حرکت کنند.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر سازمان تبلیغات اسلامی مؤسسه دعبل خزایی و دفتر هنر و ادبیات هلال را برای مداحان تأسیس کرد تا اشعاری که دارای محتوا و غنای خوبی هستند در اختیار مداحان قرار گرفته و آنها را مورد حمایت قرار دهند. در این راستا سازمان تبلیغات اسلامی همچنین تشکیل شورای هیئات مذهبی را مورد توجه بیشتری قرار داده است.
وی افزود: مجموعه این اقدامات موجب شد ترفندی که دشمن در منحرف کردن برخی جلسات به کار گرفته بود با شکست مواجه شود. این امر جزء رویشهای بزرگ انقلاب و مقاومت عظیمی است که لشکرالهی و ولایتی ما در مقابل تهدیدات نرم دشمن انجام داده است.
سید جواد موسوی هوایی با تأکید بر نقش آگاه سازی در این جریان گفت: برخی موارد از گذشته در مجالس باقی مانده و به خرافاتی تبدیل شده بود که پایه و اساس دینی و حتی ملی هم نداشتند و بدعت تلقی می شوند. این موارد در مراسم تعزیه بعنوان هنری که نمی تواند نسبت به بحث عاشورا سکوت کند به چشم می خوردند اما اگر از آن جلوگیری نکنیم انحرافاتی در اصل مراسم به وجود می آید.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: در این بحث نیز تلاشهایی برای آگاهی بخشی و ایجاد بصریت صورت گرفت و این آگاهی بخشی ها، متولیان هیئتها، مدیران و مسئولان، هئیت امنا ، رؤسای هیئتها، روحانیون و مداحان را در جهت آشنایی با مکتب اهل بیت دربرگرفت و موجب حذف قسمت اعظم خرافات شد. سیل عظیم حسینی و عاشورایی وقتی متوجه می شوند که سازمان تبلیغات اسلامی از موضع حق یک مطلب قرآنی، روایی که سیره و سنت پیامبر بوده را بازگو می کند آن را می پذیرند.
وی گفت: مدتی مسئله قمه زنی باب شده بود که علت رشد آن نیز مشخص نیست، و موضع گیریها و مخالفت‌هایی که درباره فتوای مقام معظم رهبری صورت گرفت کاملا سیاسی بود و بیشتر افرادی که با اصل ولایت مخالفت داشتند از آن تخطی کردند. چرا که فتوای ولایت فقیه در جامعه اسلامی حکم قانون را دارد. در جهان اسلام و جهان تشیع و به ویژه در کشور عراق مسئله قمه زنی دیده می شود که مجلس اعلای این کشور تلاش می کند آگاهی بخشی انجام دهند تا مردم دریابند که این امر هیچ همخوانی با سنتهای اسلامی که اهل بیت (ه) داشته اند ندارد.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی اضافه کرد: علمدار کربلا که به حضرت عباس گفته می شود به علت پرچم داری وی بوده که پرچم بلندی در دست داشتند و دور لشکر می گرداند هم دشمن از دور این را می دید و هم اهل بیت آن را مشاهده می کردند و اطمینان قلبی بدست می آوردند. گفته می شود که تاپایان روز عاشورا وقتی این علم به زمین می افتد خود علم به زمین اصابت نمی کند بلکه تیرهایی که به چوب آن اصابت کرده بود با زمین برخورد می کنند. عَلَم در اسلام و ماجرای کربلا همین پرچم است. و پرچم بزرگی که اکنون در دسته سینه زنی و مراسم روضه و عزاداری مرسوم بوده از این نوع است.
حجت الاسلام موسوی هوایی اظهار داشت: برخی خرافات اعتقادی مبنی بر بالا بردن اهل بیت و نادیده گرفتن خداوند در برخی اشعار وجود دارد، البته نباید این را نادیده گرفت که اهل بیت همه کاره عالم هستند اما به اذن خداوند متعال. در اینجا باید گفت کرامات بسیاری به آنها نسبت داده شده است اما همه این موارد به اذن خداوند است که علت آن مقام عبودیت آنها است که نمی توان آن را حذف کرد و نادیده گرفت. قدرت و عظمت اهل بیت نباید نادیده گرفته شود، شأن و منزلت عظیم اهل بیت نباید نادیده گرفته شود اما از سوی دیگر نباید درباره آنها اغراق شود. در این عزاداری ها نباید طوری رفتار شود که وجود مقدس پیامبر و خدای متعال در حاشیه قرار گیرد. در تمام این ابعاد باید حد اعتدال و جنبه های افراط و تفریط مشخص شود.
جنبه معرفتی عاشورا فدای بعد عاطفی نشود
آیت الله دکتر مهدی هادوی تهرانی رئیس مؤسسه رواق حکمت در رابطه با ضرورت عزاداری برای سید الشهدا گفت: قیام امام حسین(ع) برای حفظ ارزشها و مفاهیم اسلامی صورت گرفت، زمانی امام دست به این قیام زد که اساسی ترین ارزشهای اسلامی درحال تغییر شکل بودند.
وی افزود: حرکت حضرت که با جان فشانی خود و خانواده همراه بود، در راستای احیای ارزشهای اسلامی صورت گرفت، همانطور که خود حضرت در تعبیری که در این رابطه می فرمایند "من برای اصلاح امت جدم قیام کردم".
این مرجع تقلید با اشاره به اینکه ذکر عاشورا در واقع ذکر ارزشها و مفاهیم اسلامی است اظهار داشت: یادآوری حرکت امام حسین(ع) یادآوری اقداماتی است که برای حفظ این ارزشها صورت گرفته است تا از طرفی با این ارزشها آشناتر شویم و از طرف دیگر جانفشانی ها و زحماتی که برای رسیدن به این ارزشها شده را بشناسیم و بفهمیم که این ارزشها با زحمت فراوان و مجاهدتها و جانفشانی های شخصیتهای برجسته و در رأس آن امام حسین و ائمه طاهرین به ما رسیده است.
دکتر هادوی تهرانی گفت: مهمترین شاخصه عزاداری امام حسین این است که در مجلس عزای سالار شهیدان به یادآوری و تبیین مفاهیم اسلامی و ارزشهای اسلامی پرداخته شود، توضیح جایگاه امامت و نقش امام در ادامه حیات اسلام، توضیح مفاهیم مربوط به حکومت در اسلام، جایگاه حاکم، شاخصه های حاکم اسلامی، توضیح ارزشهای اخلاقی در اسلام که ما تمام آن ارزشها را در حرکت امام حسین(ع) متجلی می بینیم، توضیح مفاهیم مربوط به جهاد و خانواده که در قیام امام حسین تجلی دارد مطالبی است که باید در مراسم عزاداری آن حضرت بیان شود.
وی اضافه کرد: بیان این مطالب در مجلس عزاداری برای امام، احیای آن حضرت خواهد بود. در کنار اینها باید صحنه های تاریخی جانفشانی امام حسین و خانواده وی نیز بازگو شود تا زحماتی که برای رسیدن این ارزشها به ما صورت گرفته نیز برای مردم تبیین شود.
رئیس مؤسسه رواق حکمت با تأکید بر اینکه مجلس امام حسین دو بعد عاطفی و معرفتی دارد، اظهار داشت: بعد عاطفی نباید فدای معرفت شود، همچنین بعد معرفتی نیز نباید فدای بعد عاطفی شود. این دو بعد در کنار هم و به صورت هماهنگ تأثیرگذار است. از یک سو باید عاطفه مخاطب را در مجلس امام حسین(ع) تحریک و عشق و علاقه آنها را به خاندان عصمت و طهارت تقویت کنیم و از سوی دیگر ارزشهایی که در این خاندان وجود داشته را بیان کنیم تا بفهمند نتیجه عشق به این خاندان و علاقه به آنها پیروی از این خاندان در این ارزشها است.
آیت الله هادوی تهرانی تصریح کرد: مجلس امام حسین باید مجلسی باشد که محبت به خاندان اهل بیت را همراه با معارف اهل بیت بیان کنیم تا جامعه در پی این جلسات از یک سو عشق و عاطفه خود را نسبت به اهل بیت افزایش داده و از سوی دیگر تابع آنها باشند و به منش اجتماعی، سیاسی و خانوادگی آنها توجه کنند.
وی همچنین یادآور شد: در رابطه با شکل عزاداری، اشکال سنتی که در هر منطقه ای به تناسب همان منطقه وجود دارد توصیه شده است همانطور که در روایات از امام صادق(ع) نقل شده است در این مجالس را همانطوری برگزار کنید که مجالس خود را برگزار می کنید. شک نیست باید از اقداماتی که عده ای انجام می دهند و مناسبتی با شؤون اسلامی ندارد یا با منع بزرگان و علما مواجه است و یا با مصاح اسلامی سازگار نیست اجتناب کرد.
مقتل‌خوانی بهترین شکل عزاداری است
حجت الاسلام دکتر قاسم کاکایی استاد فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه شیراز درباره ضرورت عزاداری برای سیدالشهدا گفت: صحنه کربلا ترسیمی از ابعاد مختلف وجود انسانها است. یعنی مسائل مختلفی که در روح و روان آدمی از خیر و شر وجود دارد به شکل بارز در کربلا بروز می کند عواملی که در سعادت و شقاوت انسان تأثیر دارد بروز کامل آن را در کربلا می بینیم.
وی افزود: شهادت امام حسین(ع) تنها یک واقعه ای در گوشه ای تاریخ و در قسمتی از جغرافیا نیست بلکه جنگی میان ارزشها، فضایل و کرامتهای انسان از یک طرف و رزائل و شقاوتهایی است که در روان انسان بروز می یابد .
کاکایی استدلال کرد: بزرگداشت صحنه کربلا یادآور حفظ کرامت، ارزشها و فضایل انسانی و نشان دهنده بیداری روح و روان آدمی از رذائل انسانی و اخلاقی است. این امر تنها اختصاص به شیعه و یا حتی مسلمان بودن ما ندارد. هر انسانی اگر واقعه کربلا را چنانکه به وقوع پیوسته دریابد به طور قطع به تعزیت و عزاداری سیدالشهدا خواهد نشست.
حجت الاسلام قاسم کاکایی در رابطه با بهترین و شایسته ترین شکل عزاداری امام حسین(ع) گفت: عزاداری امری است که با عواطف و احساسات سروکار دارد بنابراین عقل‌پذیر نیست که بتوانیم برای آن تعیین تکلیف کنیم و اینکه در جریان آن عاطفه چگونه باید نشان داده شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه مصادیق این عزاداری در زمانهای مختلف می تواند متفاوت باشد گفت: مصادیق عزاداری برای سیدالشهدا می تواند به شکل سینه زنی و شعر خوانی باشد به شرطی که خلاف شرع نباشند. بهترین شیوه عزاداری این است که مجالس با مقتل خوانی همراه باشد تا به طور دقیق حوادث تاریخی به صورت مستند ارائه شود و دخل و تصرف در این حادثه تاریخی صورت نگیرد و کسی به این حادثه تاریخی چیزهایی را اضافه نکند تا عواطف مردم را برانگیزد.
استاد فلسفه و عرفان دانشگاه شیراز اظهار داشت: اگر این مجالس شبیه مجالس مقتل خوانی و روضه خوانی که از گذشته بوده برگزار شود می توان آن را بهترین شکل عزاداری دانست.
سردبیر فصلنامه اندیشه دینی تصریح کرد: از آنجا که عزاداران ارادت خاصی به امام حسین دارند و از نظر عاطفی در مجلسی که شرکت می کنند آمادگی خاصی برای پذیرش موعظه و باز شدن باب معارف دارند، بهترین حالت در این مجالس این است که علاوه بر این که عزاداری امام حسین است آنها را به مجلس وعظ تبدیل کنیم و فلسفه حرکت امام که بحث توحید و نمایش یگانگی خدا است برای مردم تبیین شود.
وی گفت: جنبه عرفانی حرکت امام حسین(ع) به هیچ وجه کمتر از جنبه اجتماعی آن نبوده است، از این رو جنبه های عرفانی که معرفت آموز است را می توان با کلمات امام حسین و از دیدگاه معصومین که بعد از امام حسین که فلسفه کربلا را بیان کردند در این مجالس مورد استفاده قرار داد.
پرهیز از برانگیختن حس ترحم در عزاداری/مردم باید اشک عشق و معرفت بریزند
حجت الاسلام عباسعلی اختری عضو شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و نماینده مقام معظم رهبری در کمیته همکاری حوزه های علمیه تهران با آموزش و پرورش اظهار داشت: عزاداری برای امام حسین (ع) از نمونه های روشن تعظیم شعائر است.
وی افزود: قیام و ایستادگی امام حسین(ع) در مقابل دشمنان تا حد شهادت برای اسلام و دین بود. چون همانطور که خود فرمود زمانی که در رأس امت اسلامی شخصی مثل یزید قرار گیرد آنگاه باید برای اسلام مجلس فاتحه برگزار کرد و دیگر اسلام از بین رفته است.
اختری یادآور شد: امام حسین(ع) خود را فدا کرد برای اینکه اسلام را زنده کند، بنابراین زنده داشتن یاد، مرام و یاد امام حسین همان زنده داشتن اسلام است، از آنجا که هدف امام حسین (ع) برای اسلام بود عزاداری وزنده نگاه داشتن راه و روش امام حسین مصداق روشن تعظیم شعائر است، امری که موجب تقویت دلها شده و تقوای اجتماعی ایجاد می کند.
عضو شورای سیاستگذاری ائمه جمعه اظهار داشت: امت اسلامی هرچه بیشتر به علت قیام امام حسین توجه کند که امر به معروف و نهی از منکر را به چه قیمتی انجام داد موجب می شود که خود نیز بیدار شده و اگر ایمان حقیقی داشته باشند در حد توان تلاش می کنند که راه وی را ادامه دهند.
وی با اشاره به اینکه هدف دشمنان از به شهادت رساندن امام حسین از بین بردن مدافعان و علمداران اسلام بود گفت: عزاداری امام حسین به معنای زنده نگاه داشتن علمداران و بیانگران اسلام است. از آنجا که امام راحل فرمود هرچه داریم به برکت امام حسین است ضرورت زنده نگاه داشتن یاد سیدالشهدا به خوبی تبیین می شود.
نماینده مقام معظم رهبری در کمیته همکاری حوزه های علمیه تهران با آموزش و پرورش تصریح کرد: بهترین شکل عزداری همان است اشکالی است که ائمه بیان کرده و فرموده اند که مصائب ما را بازگو کنید و علت پیش آمدن این مصائب را برای مردم بیان کنید. وقتی می خواهند مصیبت امام حسین را توضیح و تبیین کنند باید هدفهای وی و هدفهای دشمن را توضیح دهند و انگیزه امام را از ایستادگی و تسلیم نشدن بیان کنند تا مردم در عزاداری اشک عشق و معرفت بریزند.
وی اضافه کرد: معرفت نسبت به امام حسین و عشق نسبت به آن حضرت و یارانش موجب ریختن اشک عشق می شود، چرا که امام حسین نیاز به ترحم ما ندارد، اما برخی که روضه می خوانند می خواهند شنونده از روی ترحم گریه کند، اما این دل سوختن هیچ فایده ای ندارد این سوختن باید سوز عشق باشد.
حجت الاسلام عباسعلی اختری گفت: در ایام محرم باید بنابر ارتقا معرفت نسبت به امام حسین، مقام امامت، جایگاه و شرایط امام، حجت بودن امام روشن شود.
دفع خرافات با کار فرهنگی ممکن است
حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری رئیس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی و مشاور دینی شورای انقلاب فرهنگی درباره ضرورت عزاداری برای سید الشهدا اظهار داشت: عزاداری چند کارکرد دارد یه سری فردی و یک سری اجتماعی است. یک مسئله دیگر هم مسئله انگیزه عزاداری، سبب و علت آن است.
وی افزود: ابرازغم و اندوه برای فرد از دست داده، به صورت گریه و زاری، مراسم بزرگداشت و گردهم آمدن نزدیکان و اقوام به منظور ابراز احترام عزیز از دست رفته صورت می گیرد و به طور کلی می توان گریه و زاری را یکی از تجلیات عزاداری دانست اما عزاداری می تواند علت و سبب مختلف داشته باشد.
حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری با تأکید بر اینکه عزاداری و گریه برای سید و سالار شهدا به عنوان یک شخصیت بزرگ که از نظر زمانی فاصله بسیاری با وی داشته و رابطه سببی هم با وی و یارانش نداشته ایم ابراز احساسات و گریه عقلانی تلقی می شود به طوری که عقل به انسان حکم می کند بر این فاجعه عزاداری کرده و زاری سردهد.
وی با تأکید بر اینکه این نوع عزاداری با چنین وسعت و کیفتی در سراسر دنیا منحصر به فرد است یادآور شد: برگزاری مراسم عزاداری به صورت جمعی و اجتماعی با حضور تعداد کثیری از مردم در جریان عزاداری برای سید الشهدا حائز اهمیت تلقی می شود.
رئیس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی با اشاره به اینکه هر قشر شرکت کننده در عزاداری براساس وسع و ظرفیت خود از این مراسم در ابعاد مختلف آن بهره می برد یادآور شد: بی تردید نمی توان بهره معنوی افرادی که در این مراسم حضور می یابند را یکسان تلقی کرد.
مشاور دینی شورای انقلاب فرهنگی تأکید کرد: تصور می شو برخورد انتظامی با هیئتهای عزاداری و ورود نیروی انتظامی به این جریان اقدام چندان مناسبی نیست، برای جلوگیری از ورود بدعتها و خرافات باید کار فرهنگی انجام داد. علما و شخصیتهای فرهنگی باید از ترویج این خرافات جلوگیری کنند، انجام اقدامات ایجابی به جای اقدامات سلبی نتایج مؤثرتری در پی دارد.
شور و شعور حسینی تلفیق شوند
حجت الاسلام نصیر نیک نژاد رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران در رابطه با ضرورت عزاداری برای سید الشهدا با اشاره به ضرورت استفاده از فرصت محرم و کسب توفیق از فیوضات و برکات این ایام گقت: عزاداری برای امام حسین(ع) یک سوگواری و عزاداری عادی نیست، این عزاداری یک نوع اظهار وفاداری و اعلام حمایت از اندیشه های تابناک سالار شیهدان است. این عزاداری اعلام حمایت از راه، آرمان و اهداف متعالی آن امام همام است که برای احیای دین و عزت اسلام و مسلمین جان و خون خود را نثار حق کرد.
وی افزود: عزاداری برای سید الشهدا نوعی بیعت کردن، ابراز حمایت و تأیید آن حرکتی است که امام حسین در سال 61 هجری در مقابل ظالمان مستکبر نشان داد. این عزاداری ها را نمی توان تنها عزاداری دانست بلکه بلند کردن پرچم عزت، آزادگی، حریت و حقیقت طلبی است و یادآور خلق یک حماسه است که امام حسین(ع) در حادثه کربلا آفرید.
رئیس سازمان تبلیغات در رابطه با بهترین نوع عزاداری گفت: امام خمینی (ره) فرموده اند که بهترین نوع و سبک عزاداری همان سبک عزاداری سنتی است. چرا که پرهیز از پیرایه ها، خرافات و بدعتهایی است که به مرور زمان ممکن است به عزاداری ها اضافه شده و هدف اصلی و ناب این حماسه را زیر سؤال ببرد. بهترین نوع عزاداری سینه زنی است که در شأن عزاداران امام حسین نیز تلقی می شود.
وی اضافه کرد: برنامه های پیش بینی شده برای این ایام در مساجد، هیئتها، تکیه ها، حسینه ها و سایر اماکن مردمی عبارت است از وعظ، سخنرانی، بیان محتوا و اهداف واقعی حادثه کربلا که در کنار آن سینه زنی و زنجیر زنی هم وجود دارد اما مسئله مهم غنابخشی هر چه بیشتر به مراسم عزاداری و تعمیق اهداف عالیه عزاداری است که باید در دستور کار این عزاداری ها باشد.
حجت اسلام نیک نژاد گفت: جنبه شور، هیجان، احساس و عاطفه باید با محتوا، شعور حسینی، شناخت و معرفت نسبت به قیام امام حسین تلفیق شود تا این امر جان و روح مراسم عزاداری ما باشد.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی اسلان تهران ضرورت توجه به هدایت تشریعی را عامل ارتقای معرفت دینی عزاداران حسینی دانست و گفت: هدایت تشریعی همان محتوا بخشی، وعظ، خطابه ، روایت و حکایتهای آموزنده تاریخی است. شناخت هدف قیام سید الشهدا، شناخت تک تک شهدای کربلا، شناخت دشمن و شرایط امروز و حمایت از این آرمانها با توجه به اقتضائات زمانی نیز می توانند از عوامل ارتقای معرفت دینی عزاداران تلقی شود.
بقای تشیع مرهون جلسات عزاداری است
آیت الله مظاهری نیز در مورد قیام امام حسین(ع) اظهار داشت: قیام حضرت ابا عبدالله الحسین قیام نظامی نبود، بلکه قیام عاطفی و تبلیغی بود. آن قیام، موجی در کربلا ایجاد کرد که موجب بیداری مردم شد.
وی با اشاره به اینکه موج دوم، اسارت خاندان وحی بود، موجی که با اسارت آن بزرگواران و به واسطه تبلیغاتی که داشتند همه ممالک اسلامی را لرزاند، یادآور شد: موج سوم که دو موج قبلی را زنده نگه می دارد، موج جلسات عزاداری و زیارت امام حسین(ع) است.
وی تأکید کرد: مجالس عزاداری، روش ایثار، فداکاری و شهادت طلبی را به انسان می‌آموزد و آدمی را مهذّب می کند. فضایلی چون صبر، استقامت، شجاعت و زیر بار ظلم نرفتن، از عاشورا آموخته می شود و باید در آن جلسات تبیین شود.
آیت الله مظاهری یادآور شد: مهمتر آنکه، امر به معروف و نهی از منکر باید در مجالس عزاداری احیاء شود. هدف از تشکیل این‌گونه مجالس این است که علت مبقیّه تشیع است. یعنی بقای تشیع، مرهون جلسات عزاداری است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر