فرصت سازي مهمترين نوآوري بيانيه تهران؛ امريكاي بهانه‌جو در انزوا

بيانيه تهران كه پس از محقق شدن شرايط جمهوري اسلامي در باره دريافت تضمين هاي عيني به سرانجام رسيد، باعث شگفتي غربي ها شده است. مايكل لوي از كارشناسان شوراي روابط خارجي آمريكا طي يادداشت كوتاهي با نام؛ "طرح عجولانه اورانيوم ايران" كه مشخص بود با شتاب تنظيم شده است، نوشت: بيانيه كشورهاي تركيه و برزيل ادامه وضع تحريم ها را با دشواري روبرو خواهد كرد. به‌خصوص اينكه ايران همچنان به غني سازي تا سطح 20 درصد ادامه خواهد داد.
اما مايكل لوي تنها شخص درمانده و عصباني از بيانيه تهران نبود. روزنامه يونگه ولت چاپ آلمان نيز در مقاله اي با عنوان "راه سازنده"، نوشت: سياست‌مداران غربي در برلين، لندن، واشنگتن و پاريس بعد از اطلاع يافتن از اين خبر براي چند ساعت قادر به تكلم نبودند. بي دليل نيست كه لوي با دستپاچگي در مقاله اي شتاب زده طرح ايران را شتاب زده مي خواند زيرا قادر به تحليل درست اوضاع و اتخاذ موضع گيري درست نبود. تبعات بيانيه تهران را مي توان در چند دسته، تقسيم بندي كرد. نخست اينكه فضا را به زيان آمريكايي ها قطبي مي كند. به اين معني كه آمريكايي كه همچنان بر طبل تحريم و تشديد اقدامات عليه ايران خواهد كوبيد، در وضعيت انزوا قرار گرفته و دولت هاي مستقل و افكار عمومي جهاني آن كشور را به عنوان يك "بهانه‌جو" خواهند شناخت.
در شوراي امنيت كه از قبل نيز اختلاف بين اعضا شدت يافته بود، اوضاع براي ايالات متحده بدتر از قبل خواهد شد. مواردي كه در شوراي امنيت اعضاي غيردائم نيز توانسته باشند، نقش آفريني كنند، در طي عمر 65 ساله سازمان ملل اندك است اما ديپلماسي موفق دكتر احمدي نژاد توانست اعضاي غيردائم را فعال كرده و در برابر يك‌جانبه گرايي قدرت هاي بزرگ قرار دهد. حال كه جمهوري اسلامي به طور آشكار آمادگي خود را براي همكاري با جامعه جهان نشان داده است آمريكا نمي تواند با بهانه هاي واهي بر خواسته هاي غيرمنطقي خود بي آنكه برايش بسيار هزينه‌زا باشد، اصرار كند.
هيئت برزيلي كه با گستردگي تمام در اجلاس گروه 15 شركت كرده بود، تنها يك گروه سياسي نبود بلكه بازرگانان و فعالان اقتصادي اين كشور نيز به شكل وسيعي رئيس جمهور، لولا داسيوا را همراهي مي كردند. توافقات گسترده اقتصادي بين دو كشور باعث شده كه دريچه نويني بر روي ايران براي مبادلات اقتصادي گشوده شود كه هر گونه تحريم احتمالي را نيز بيش از گذشته بي اثر نمايد، يا به عبارت بهتر برگي بر برگ هاي ايران بيافزايد.
در چنين شرايطي جمهوري اسلامي نه تنها عقب نشيني نكرد بلكه چند گام به جلو نيز برداشت. سكوت مقامات آمريكايي در برابر فرصت سازي كم نظير ايران نشان مي دهد كه خود را در برابر وضعيت جديدي يافته اند كه راهي براي مقابله با آن نيانديشيده بودند. اگرچه تجربه نشان داده است كه آمريكايي ها اهل منطق نبوده و تنها به دنبال حداكثر كردن منافع خود هستند. بنابراين انتظار مي رود پس از مدتي ادعاهاي واهي تري نسبت به گذشته مطرح نمايند و از خطر ايران براي امنيت جهاني داد سخن دهند؛ بر همين مبنا نيز هست كه پيش نويس بيانيه ضدايراني را براي اخلال در روند ديپلماتيك در سازمان ملل آماده كرده‌اند. بنابراين، انتظاري براي حل و فصل ابدي مسائل وجود ندارد و تنها اصل مهم، افزايش توان ملي در يك جهان پيچيده است.

در حال حاضر، جامعه جهاني در انتظار موضع گيري گروه وين (آمريكا، روسيه، فرانسه و آژانس بين المللي انرژي اتمي) است. آنها بايد به سرعت موضع خود را در برابر همكاري ايران اعلام كنند و نشان دهند كه اگر به دنبال پيروي از آمريكاي بهانه جو نيستند، آمادگي خود را براي همكاري اعلام مي كنند. علي‌رغم گسترده بودن دستاوردهاي اجلاس تهران اما مهترين نكته آن را بايد در فرصت سازي براي سياست خارجي جمهوري اسلامي دانست؛ مساله اي كه كمتر در تاريخ ايران ديده شده است